Książka ucząca pokory.

Władimir Arsenjew, Dersu Uzała

Jestem urzeczona tą książką. Zresztą nie inaczej było z pierwszą powieścią Arsenjewa, którą przeczytałam.

Zachwyca mnie w niej wszystko, a przede wszystkim główny bohater, czyli tytułowy Dersu Uzała.

Dersu Uzała. Myśliwy z plemienia Nanajów (Gold). Człowiek tajgi znający ją na wylot. Przewodnik kapitana Arsenjewa, gdy ten badał Kraj Ussuryjski. Razem przemierzali wytyczoną przez Arsenjewa trasę. Dersu każdego dnia zaskakiwał kapitana. Ten był pod wrażeniem nie tylko jego znajomości tajgi i umiejętności radzenia sobie w każdej sytuacji, ale przede wszystkim był pod wrażeniem jego życiowej filozofii i podejścia do otaczającego go świata. Doceniał jego znawstwo tajgi. Szanował jego przekonania. I choć pochodzili dosłownie z dwóch różnych światów nawiązała się między nimi silna przyjaźń. Na tyle silna, że Arsenjew zaproponował Dersu gościnę w swoim domu. Gościnę dożywotnią. Udało mu się go przekonać, że w zaistniałej sytuacji to będzie dla niego najlepszym rozwiązaniem. A okazało się zgubą…

Bo ten człowiek nie potrafił przystosować się do życia w mieście. Nie potrafił pogodzić się z panującymi w mieście zwyczajami. Nie potrafił pogodzić się z odebraną mu wolnością, bo raptem okazało się, że miasto narzuca na niego mnóstwo ograniczeń. Polować nie może, drzew ścinać nie może, ogniska rozpalać nie może… To było dla niego nie do pojęcia.

Bo to człowiek, który całe swoje życie przeżył w tajdze. W wolności. Chodząc sobie znanymi ścieżkami. Szanujący tę tajgę, która dawała mu wszystko, czego do życia potrzebował. Nie raz zresztą był zniesmaczony zachowaniem kapitana czy pozostałych uczestników ekspedycji, której był przewodnikiem. Irytowało go marnotrawstwo i ludzki egoizm. Irytował go brak troski o zwierzęta żyjące w tajdze. Bo zabić zwierzę dla pożywienia to jedno, a zabić dla samego zabicia to już dla niego niepojęte. Tak jak napisałam wcześniej, Dersu bardzo szanował otaczającą go przyrodę. Jego zachowanie to wyśmienita lekcja dla nas, jak korzystać z darów natury, a nie bezmyślnie ją niszczyć. Trzeba też wiedzieć, kiedy ustąpić … miejsca innych mieszkańcom lasu. Bo Dersu wyciągał wnioski z lekcji dawanych mu przez życie. I jego filozofia była bardzo prosta. Ta prostota często zadziwiała kapitana i jego towarzyszy. I nie sposób było tej filozofii odmówić logiki.

Arsenjew w swoim dzienniku notował nie tylko fakty z każdego dnia wyprawy (ilość przebytych kilometrów, opis flory i fauny, zachowanie się zwierząt, warunki atmosferyczne, prace związane z rozstawieniem biwaku, polowania), ale sporo miejsca poświęcał też napotkanym ludziom. I ubolewał nad losem rdzennych mieszkańców tajgi, gnębionych i wykorzystywanych przez Chińczyków, którzy w pewnym momencie rozpanoszyli się na terenie Kraju Ussuryjskiego. Arsenjew nie potrafił pogodzić się z zastaną sytuacją.

Dersu Uzała to dla mnie ważna książka. Książka ucząca pokory. I uświadamiająca jak zgubne potrafi być działanie człowieka nastawionego na zysk i wygodę. Bo do czego doprowadził nas postęp cywilizacyjny? Nie zrozumcie mnie źle, ale w tej pogoni za komfortem trochę się pogubiliśmy. Często zapominamy, że nie jesteśmy pępkami świata. Często nie szanujemy przyrody eksploatując ją na potęgę. Często gromadzimy wokół siebie znacznie więcej, niż jest nam to potrzebne. Tak często mówimy dziś o ochronie środowiska i o ekologii. Z każdej niemalże strony biją hasła i slogany propagujące tzw. ekologiczny styl życia. I często wpadamy w pułapkę… A można wziąć przykład z Dersu. I nie mam na myśli tego, żeby teraz wszystko rzucić i wyprowadzić się do lasu. Wystarczą „małe wielkie” gesty. Wystarczy nie szkodzić już bardziej i opamiętać się w nadmiernym konsumpcjonizmie. Wystarczy wyciągnąć odpowiednie wnioski.