Frazier to nie podróżnik z krwi i kości, a turysta

Ian Frazier, Podróże po Syberii

Ian Frazier to amerykański dziennikarz zakochany w Rosji, a będąc bardziej precyzyjnym – w Syberii. Jak wytłumaczyć tę miłość i tę fascynację? I co z tego wyniknie? Między innym o tym jest na książka. Na niemalże siedmiuset stronach autor opisał wszystkie swoje podróże do Rosji. Niewątpliwie każde jego spotkanie z Rosją było ważne i niezwykle emocjonujące. A dla czytelnika? Wszak też i dla niego autor podjął trud spisania wszystkich swoich przygód, przemyśleń, wątpliwości…

Czy jestem zadowolona z tej lektury? I tak, i nie. Książka niby nie jest zła (co ciekawe, autor umieścił też w niej szkice, które sam wykonał podczas swoich rosyjskich wojaży), ale … Nie do końca tego się spodziewałam. Ian Frazier w swoich „Podróżach po Syberii” zawarł tyle obszernych dygresji, że samej Syberii jest w niej mało. Zdecydowanie za mało. Ponadto Ian Frazier to nie podróżnik z krwi i kości, a turysta. I to jest wyczuwalne. Po Rosji podróżuje z rosyjskimi przewodnikami (Sergiejem i Wołodią). Spędzili razem naprawdę wiele tygodni w drodze, a … nie nawiązali praktycznie żadnej relacji. Rozumiem, że tu barierą mogła być słaba znajomość rosyjskiego przez autora, ale… Często odnosiłam wrażenie, że nawet niewiele ze sobą rozmawiali o samej podróży. A często nawet nie uzgadniali planu działania czy dalszej trasy. Zresztą sam autor wcale tego nie ukrywał i w pewnym momencie przyznał, że miał poczucie, iż to nie jego wyprawa, tylko Sergieja, a on zabrał się z nimi przez przypadek. Ot, taki autostopowicz.

W książce jest sporo informacji historycznych i tu muszę zaznaczyć, że dla mnie były one zbyt obszerne. Wolałabym przeczytać więcej notatek z podróży po Syberii (nawet typowo turystycznych), aniżeli czytać aż tyle o Czyngis-chanie, dekabrystach czy łagrach, których autor praktycznie wcale nie oglądał (Sergiej rządził). Nie chciałabym, żebyście źle mnie zrozumieli. Nie uważam, że takie informacje są niepotrzebne, ale było ich zbyt dużo. I dla mnie nic nowego nie wniosły…

W książce na próżno szukać prawdziwiej Syberii. Niestety wszystko jest zbyt powierzchowne, płytkie… Może dlatego, że autor chciał w jednej książce umieścić zbyt wiele. Może dlatego, że nie potrafił wybrać najciekawszych i najistotniejszych fragmentów ze swoich notatek. Może dlatego, że skupiał się na odhaczaniu punktów ze swojej listy (a chęć zwiedzania dawnego łagru okazała się wręcz jego manią). Nie wiem. Coś nie zadziałało. Nie mówię już o kilku błędach, ale tu pewnie pretensje mogę zgłosić do wydawcy, gdy np. w pewnym momencie Kołczak już nie był Kołczakiem, a Korczakiem (!).

Styl autora jak dla mnie też pozostawia wiele do życzenia. Czasem miałam wrażenie, że czytam kompilacje publikacji historycznych, a czasem chaotyczne notatki, a raczej komunikaty wypisywane w punktach. To ostatnie dotyczyło reakcji autora na rosyjską codzienność, która nie raz wprawiała go w zdumienie. Jego pierwsza podróż do Syberii, lądowanie w Omsku i … opis toalety, którą był zszokowany. Panie Frazier, otóż takie toalety, o których Pan pisze są nie tylko w Omsku, w Moskwie też. Taki port lotniczy, o którym Pan pisze jest nie tylko w Omsku, w Nowokuźniecku też… Ale rozumiem, dla niego to przecież zupełnie inny świat, i odnotowanie tych rzeczy okazało się z jakiegoś powodu istotne… Nie ma tej lekkości pióra. Niestety.

Czy warto przeczytać tę książkę? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć. Czytałam wiele książek poruszających temat Syberii (i nadal zamierzam je czytać). Z wielu byłam zadowolona o wiele bardziej. Aczkolwiek nie mogę powiedzieć, że czas poświęcony na przeczytanie tej książki jest czasem zupełnie straconym.