Wystarczyło postawić na papierze czerwony krzyżyk.

Sergiusz Piasecki, Mgła

Aleksander Baran i Aleksander Starcow. Przyrodni bracia. Ani jeden, ani drugi nie wiedzieli o swoim istnieniu i nigdy się nie dowiedzieli, że są rodziną. Fizycznie byli do siebie bardzo podobni. Niektóre cechy charakteru też posiadali identyczne. Obaj inteligentni. Obaj pięli się w górę po szczeblach kariery. Jeden czuł się Polakiem, drugi Rosjaninem. Ale jakże różnie potoczyło się ich życie. Życie, które w pewnym momencie skrzyżowało się w jednym punkcie. Dla jednego z nich był to koniec. Wystarczyło postawić na papierze czerwony krzyżyk.

Pierwszy wychowywał się bez ojca, a później także bez matki. Zdany na łaskę dalekiej krewnej, która nieomal zagłodziła go na śmierć. Najważniejszą szkołą Aleksandra była szkoła przetrwania. A tą z kolei było samo życie. Był na tyle skuteczny w swoim złodziejskim fachu i na tyle inteligentny, że stał się blatnym. A to oznaczało, że zaliczał się do elity przestępczego światka. Najpierw wileńskiego, później mińskiego. Aleksander Baran to owoc przelotnego romansu słynnego w Rosji prawnika Piotra Starcowa i Andzi Baran. W tamtym czasie Piotr Starcow był studentem, a Andzi nie wyjawił nawet swojego prawdziwego imienia i nazwiska. A w pewnym momencie po prostu zniknął z jej życia.

Drugi wychowywał się w zamożnym domu, a ojciec, Piotr Starcow, zadbał o wykształcenie syna. Aleksander uczęszczał do elitarnych szkół. Skończył uniwersytet. Błyskotliwa kariera stała przed nim otworem. Na fali zmian zachodzących w owym czasie w Rosji Aleksander przystanął do zwolenników Lenina i stał się komunistą z przekonania. Wierząc w głoszone przez partię ideały dokładał i swoją cegiełkę do umacniania komunizmu. Pracował nie byle gdzie, bo w Czerezwyczajnej Komisji, czyli Czeka, policji politycznej w Rosji Sowieckiej. Aleksander tym samym stał się panem życia i śmierci. To od niego zależało, czy ocali człowieka czy skaże go na śmierć.

I tak pewnego dnia w gabinecie Aleksandra Starcowa w Mińsku na przesłuchaniu pojawił się recydywista Aleksander Baran…

Mgła to historia życia Aleksandra Barana. Opisując perypetie blatnego Piasecki świetnie zobrazował nie tylko życie mińskich przestępców i aferzystów, ich swoisty kodeks moralny czy schemat działania. Piasecki pokazał szerszy obraz życia społecznego. Na przykładzie i Aleksandra, i choćby Jasia zwrócił uwagę, że to nędza, przymieranie głodem i brak perspektyw na odmianę losu zmusiło ich do kradzieży. I żeby była jasność. To nie jest usprawiedliwienie ich przestępstw, a podkreślenie przyczyny, dlaczego tak się stało. Jakim człowiekiem był Baran? Był inteligentny, opanowany, wrażliwy na krzywdę i spragniony miłości i normalnego życia. Pech chciał, że pewnego dnia zobaczył Paulinkę. Zakochał się w niej po uszy. Nieba by jej przychylił. Ale czy Paulinka warta była jego uczucia? Jak się okazało Baran niestety niezbyt fortunnie ulokował swoje uczucia… Po jakimś czasie przejrzał na oczy, ale nie było już dla niego ratunku.

Powieść napisana barwnym językiem z elementami żargonu mińskich przestępców owego czasu. To przydaje książce wiarygodności i prawdziwości. O autentyczności świadczy także skrupulatny opis przygotowywania kradzieży, zasad funkcjonowania w grupie złodziejaszków, ich spotkania po melinach, aresztowania czy życie w więziennej celi. Ale o autentyczności snutej opowieści o Aleksandrze Baranie świadczy przede wszystkim znajomość problemów z autopsji. Gdyby tak przeczytać biografię samego autora zapewne okazałoby się, że mamy przed sobą barwną i awanturniczą powieść o pewnym kryminaliście.