stworzył przyczółek do dalszych poszukiwań

Marcin Kącki, Białystok. Biała siła, czarna pamięć

Białystok. Biała siła, czarna pamięć to kolejny reportaż Marcina Kąckiego, który miałam okazję przeczytać. I tym razem nie zawiodłam się. Reportaż wielowymiarowy, a do tego napisany niezwykle plastycznym językiem. Autor porusza bardzo dużo wątków, przez co problemy zostają zasygnalizowane, a nie rozłożone na czynniki pierwsze. I myślę, że jest to dobry pomysł, ponieważ jest świetną motywacją dla czytelnika, aby dalej sam zgłębiał interesujący go temat. Tym samym Kącki nie narzuca swojego zdania, a jedynie stworzył przyczółek do dalszych poszukiwań. Bo chodzi przecież o to, aby nie udawać, że pewnych problemów nie ma, ale o to, żeby samodzielnie wysnuwać wnioski w oparciu o fakty. Zresztą Kącki dał prawo do wypowiedzi każdej ze stron. Każdy mógł przedstawić swój punkt widzenia. Tylko, że nie każdy z tego prawa skorzystał.

W swoim reportażu Kącki pisze o białostockiej społeczności żydowskiej, która została wyniszczona podczas II wojny światowej. O braku pamięci o tym, że przedwojenny Białystok to przede wszystkim żydowski Białystok. Przybliża sylwetkę Ludwika Zamenhofa, twórcy języka esperanto, który stojąc u okna i słysząc język polski, jidysz czy język białoruski pomyślał, że warto stworzyć i posługiwać się językiem uniwersalnym i neutralnym dla każdej grupy narodowej zamieszkującej jeden, wspólny region. Kącki pisze też o nietolerancji, antysemityzmie i rasizmie, który zawładnął umysłem białostockiej młodzieży, która zuchwale i butnie maszeruje po ulicach miasta w koszulkach z napisem White Power, z wytatuowanymi swastykami, z głowami ogolonymi na łyso i w czarnych butach z białymi sznurówkami. Dość dużo miejsca poświęca patriotyzmowi, ale temu, który jest pojmowany w wypaczonej formie. Pisze o bezsilności sądów i władz miejskich w zwalczaniu ksenofobicznych zachowań. Białystok okazał się także miastem, w którym ci inni nie są mile widziani. W reportażu znajdziemy też całą siatkę powiązań polityków, biznesmenów i mafii. Jest i kilka słów o hostii z Sokółki i o in vitro. Sporo miejsca autor poświęcił kwestii odkłamywania historii: tak, Polacy też mordowali swoich żydowskich sąsiadów. Tak, niektórzy robili to w odwecie za wcześniejsze krzywdy doznane od Żydów. Tak, to oni, Żydzi, wskazywali NKWD Polaków, którzy później byli ładowani do wagonów i wywożeni na Syberię. Tak, Żołnierze Wyklęci też dopuszczali się zbrodni na białoruskiej ludności zamieszkującej Podlasie. Tak, Żołnierze Wyklęci nie dla wszystkich są bohaterami. A na osłodę coś bardziej lekkiego – disco polo.

Tak jak pisałam wcześniej jest to reportaż wielowymiarowy. Myślę, że każdy znajdzie tu coś dla siebie. Ważne, żeby nie iść ślepo za pewnymi schematami, a samemu wyrobić sobie własną opinię. I trzeba wystrzegać się radykalizmu. Przykład Żołnierzy Wyklętych. Nie można wrzucać wszystkich do jednego worka. Żołnierze Wyklęci nie mogą być postrzegani przez działalność jednego z nich, Burego. Taka postawa jest dla nich bardzo krzywdząca.

Co dla mnie było najciekawsze w tej publikacji? Chyba kwestia żydowska. I ten pewien smutek, że wojna zniszczyła cały wielokulturowy dobytek wielu polskich miast, nie tylko Białegostoku. Nie ma już tych miejsc świadczących o dawnych mieszkańcach miasta. Pozostawiam kwestie własnościowe. Chodzi mi raczej o to, co wojna bezpowrotnie zaprzepaściła.

Czy po lekturze uważam, że Podlasie jest ksenofobiczne? Nie. Ta książka absolutnie nie zmieniła mojego zdania o Podlasiu, które uwielbiam, choć z niego nie pochodzę. Podlasie zaczęłam odkrywać całkiem niedawno i wiem, że to miejsce, do którego będę chętnie wracać.