wystarczyłby rzetelny komentarz do opisanej historii

Heather Morris, Tatuażysta z Auschwitz

Nie przekonuje mnie ta książka. Jestem w stanie zrozumieć, że nawet w takim piekle, jakim był obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau mogła zrodzić się prawdziwa miłość. Zgadzam się z tym, że więźniowie wybierając życie i człowieczeństwo właśnie tak stawiali opór Niemcom. Mimo okrucieństwa i nieludzkich warunków chcieli pozostać ludźmi do końca. Chcieli przeżyć. Tak chcieli pokazać oprawcom, że nie dadzą się złamać. Tylko tak mogli walczyć. Innej broni nie posiadali. Nie oceniam nikogo, bo nie sposób oceniać nie będąc w tej samej sytuacji. Ale mimo wszystko nie przekonuje mnie ta książka i czułam pewien dyskomfort podczas lektury. Nie wspominając już o mdłej szacie literackiej i jałowych dialogach. Jedynymi barwnymi przebłyskami były komentarze Lalego, w tym te skierowane do SS-mana Baretzkiego. W tych słownych pojedynkach zawsze wygrywał Lale.

Tatuażysta z Auschwitz to historia miłości Lalego i Gity. Ich drogi skrzyżowały się w KL Auschwitz-Birkenau. Lale pełnił funkcję tatuażysty. Pewnego dnia przed jego stolikiem znalazła się Gita. Lale, najdelikatniej jak potrafił, wytatuował numer na jej przedramieniu. Lale zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia. Od tej pory otoczył ją opieką. Z racji swojej funkcji w obozie dość łatwo przyszło mu prowadzić ze sporym sukcesem handel wymienny. Jedzenie spoza obozu? Proszę bardzo! Penicylina? Proszę bardzo! Nylonowe pończochy? Proszę bardzo! Wspomagał Gitę jak mógł. Wystarał się dla niej o lżejszą pracę w obozowej administracji. Podrzucał dodatkowe porcje jedzenia. Dawał łapówki blokowej, aby móc spędzić z Gitą trochę czasu sam na sam. Mimo tego, że nawet nie znał jej nazwiska, wiedział, że to kobieta z którą chce spędzić resztę życia. Bardzo wierzył w to, że to piekło kiedyś się skończy. Odzyskają wolność. Odzyskają swoją godność. Znów będą pełnowartościowymi ludźmi. Zupełnie jak przed obozem.

Nie neguję historii Lalego i Gity, ale nie mogę przemilczeć pewnych kwestii. Nie przekonuje mnie to, że autorka chciała skupić się głównie na historii tych dwojga, dlatego KL Auschwitz-Birkenau był tylko tłem do jej opowiedzenia. Uważam, że są tematy, których jako tło nie można traktować. Nie zrozumcie mnie źle. Nie oczekiwałam od autorki, że zamiast powieści o miłości przezwyciężającej wszelkie trudności, pokonującej wszelkie bariery i rozkwitającej nawet w tak niesprzyjającym ku temu miejscu będzie to dokument historyczny. Ale wystarczyłby rzetelny komentarz do opisanej historii. Bo ta publikacja nie jest w mojej ocenie publikacją wiarygodną i pokazuje fałszywy obraz obozów koncentracyjnych.

I gdy zbliżałam się do końca powieści myśląc, że już nic mnie nie zaskoczy … zdziwiłam się. I to bardzo. Bo okazało się, że nie tylko powieściowa rzeczywistość obozowa znacznie odbiega od tej historycznej, ale też zachowania czerwonoarmistów na wyzwalanych terenach. Gwałty? Nic podobnego! Gwałciciele byli surowo karani przez swoich przełożonych. Gwałty? Nic podobnego! Kobiety przyjmujące zaproszenia na przyjęcia organizowane przez czerwonoarmistów otrzymywały zapłatę i doskonale wiedziały czego się od nich oczekuje!

Zaryzykuję nawet stwierdzenie, że jest mi przykro, że takie powieści są okrzyknięte bestsellerem i, co gorsze, powieścią opartą o faktach. Czytelnicy znający choć w minimalnym stopniu literaturę obozową będą potrafili wyłapać rozbieżności i niuanse. A pozostali? Tatuażysta z Auschwitz to powieść nowozelandzkiej autorki piszącej dla szerokiej publiczności anglojęzycznej. Szkoda, że do tak szerokiego grona skierowana jest powieść przedstawiająca w nie do końca rzetelny sposób tragedię więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.